REAGOVANJE NA TEKST „EPICENTAR RASKOLA“ TEOFILA PANČIĆA

Nikola Simićević

REPUBLIKA SRPSKA I ETNIČKO ČIŠĆENJE

Osvrćući se na temu proteklog rata u Bosni i Hercegovini u autorskom tekstu pod naslovom „Epicentar raskola“ objavljenom i na sajtu „Nova srpska politička misao“, Teofil Pančić ističe da je Republika Srpska „bolesna tvorevina“ nastala kao plod etničkog čišćenja nesrpskog življa na značajnom delu bosansko–hercegovačkog prostora. Time po ko zna koji put u našoj javnosti implicitno biva ponovljena teza da je uzrok rata u Bosni i Hercegovini bila tzv. velikosrpska agresija na tu zemlju nastala kao posledica težnje srpskog rukovodstva za stvaranjem velike etnički čiste Srbije. Iz ovakve teze dalje sledi stav o potrebi ukidanja Republike Srpske kao tvorevine pomenute agresije i etničkog čišćenja za koje se neki pojedinci sve glasnije zalažu.

Medijska kampanja sa ovakvim predznakom koja se sa većom ili manjom žestinom vodi godinama nametnula je ovakvim tezama i stavovima oreol dogme i aksioma u koje se ne sme sumnjati, koji se ne smeju kritički proveravati i čija se istinitost sama po sebi podrazumeva. Međutim, protekli rat u Bosni i Hercegovini imao je sve odlike klasičnog građanskog rata vođenog između muslimansko–hrvatskog saveza i srpske strane, a ne agresorskog i odbrambenog kako to mnogi žele da prikažu.

Prvo, glavni uzrok izbijanja rata u BiH bilo je de facto poništavanje statusa državno–konstitutivnog naroda Srbima od strane muslimansko–hrvatske koalicije kroz preglasavanje srpskih predstavnika u svim organima vlasti u Bosni i Hercegovini i donošenje odluke o izdvajanju te republike iz sastava Jugoslavije na referendumu na kome pripadnici srpskog, kao državotvornog naroda, nisu učestvovali, što direktno osporava legitimnost pomenutom referendumu. Ako su muslimani i Hrvati rekli NE Jugoslaviji, Srbi su rekli DA Jugoslaviji i u tom smislu iz razloga ravnopravnosti sva tri konstitutivna naroda muslimani i Hrvati nisu imali legitimitet da donose odluke koje će se odnositi na Srbe bez saglasnosti legitimnih predstavnika srpskog naroda.

Drugo, ideološka orjentacija muslimansko–hrvatske koalicije bila je izrazito diskriminatorska prema Srbima – političko rukovodstvo bosanskih muslimana sačinjeno od predstavnika Stranke demokratske akcije Alije Izetbegovića imalo je kao svoj glavni ideološki manifest Izetbegovićevu Islamsku deklaraciju koja je predviđala stvaranje islamske države Bosne u kojoj ne bi bilo mesta, pre svega, za srpski pravoslavni živalj i u tom smislu glavna determinanta realizacije njihove ideologije bio je radikalni islamizam što je i bio glavni razlog za dovođenje u Bosnu i Hercegovinu velikog broja pripadnika militantnih islamskih organizacija, pre svega Al Kaide. Političko rukovodstvo bosanskih Hrvata činila je Hrvatska demokratska zajednica Franje Tuđmana čiji je glavni ideološki koncept bio stvaranje velike, etnički čiste Hrvatske koja bi u svoj sastav uključila i teritoriju Bosne i Hercegovine, iz čega je usledila i ideja genocidne namere za uklanjanjem srpskog naroda sa tog prostora. Dakle, zajednička stavka u obe pomenute ideologije bila je definisanje srpskog naroda kao glavne smetnje ostvarivanju njihovih ciljeva iz čega je prirodno i usledilo stvaranje muslimansko–hrvatskog savezništva sa izrazitom antisrpskom provenijencijom.

Osvrnimo se sada na tezu da je Republika Srpska rezultat etničkog čišćenja.

Srpska reakcija na diskriminatorski odnos muslimansko–hrvatske koalicije prema Srbima i nelegitimno izdvajanje Bosne i Hercegovine iz Jugoslavije bilo je stvaranje Republike Srpske koja je svojim ustavom bila definisana kao državna jedinica u sastavu Jugoslavije. Republika Srpska (prvobitni zvanični naziv – Srpska Republika Bosna i Hercegovina) obuhvatila je one oblasti Bosne i Hercegovine u kojima je srpsko stanovništvo bilo većinsko izuzev manjeg prostora u bosanskoj Posavini i istočnoj Bosni. Veliki procenat muslimanskog i hrvatskog življa koji je živeo na tim teritorijama dobrovoljno ih je napustio pod uticajem propagande muslimansko–hrvatskog rukovodstva , ne pod pritiskom srpskih oružanih snaga, i prešao na prostore pod kontrolom muslimansko–hrvatske vojske.

Dobrovoljnog iseljavanja muslimana i Hrvata iz Republike Srpske bilo je iz Banja Luke, Broda, Šamca, Brčkog, Bijeljine, Višegrada, Vlasenice, Bratunca, Foče i drugih mesta. Znatno manji procenat muslimanskog i hrvatskog stanovništva iselio se usled pritiska i etničkog čišćenja od strane srpskih, pre svega, paravojnih formacija, od kojih većina i nije bila pod kontrolom, barem ne punom, državnog rukovodstva Republike Srpske. Zločina sa elementima etničkog čišćenja nad muslimanima i Hrvatima je, dakle, bilo na prostoru Republike Srpske, ali Republika Srpska nije nastala kao rezultat etničkog čišćenja, već kao plod legitimne borbe za očuvanje državno–pravnog poretka Jugoslavije i državno–konstitutivnog statusa srpskog naroda u Bosni i Hercegovini. Međunarodna zajednica je Dejtonskim mirovnim sporazumom dala međunarodno–pravni legitimitet postojanju Republike Srpske kao države srpskog naroda unutar međunarodno priznatih granica Bosne i Hercegovine.

U tom smislu, glavni argument koji se iznosi u cilju odobravanja teze o potrebi ukidanja Republike Srpske, da je na njenom prostoru bilo etničkog čišćenja, u najmanju ruku deluje zbunjujuće i bez ikakvog smisla. Ako bi se takav princip ukidanja država primenio na Republiku Srpsku, onda bi taj princip morao postati opševažeći u čitavom svetu. U istoriji etničkog čišćenja većeg ili manjeg obima bilo je na prostoru gotovo svih evropskih država i mnogih država i svetu, pa ako se taj princip ukidanja država prihvati, onda sasvim izvesno malo koja država ostala bi neukinuta. Veoma je indikativno da mnogi kada govore o etničkom čišćenju i ukidanju Republike Srpske ni u jednom trenutku ne pokrenu pitanje ukidanja Hrvatske kao države jer se na njenoj teritoriji desilo najveće etničko čišćenje u Evropi posle Drugog svetskog rata, neuporedivo veće i obimnije od onog koje se desilo na prostoru Republike Srpske. Dokle god pojedinci, u koje spada i gospodin Pančić, budu želeli da određena pravila i principe primenjuju samo onda kada je u pitanju srpski narod, a ne i drugi narodi, sve do tada ne može se verovati u njihovu nepristrasnost i objektivnost i njihov nediskriminatorski stav prema Srbima.