Nikola Ivanović

GLAS ZA SECESIJU JE GLAS ZA RASPARČAVANJE DRŽAVE

Političku scenu Crne Gore prate mnogi kurioziteti. Većinska politička javnost, koju čine Srbi i Crnogorci ponašaju se kao klatno: Sto ih god zvanicna vlast vise udalji od Srbije, oni joj se vise priblize. To ne potvrdjuju ni mediji, niti vlast, ali potvrdjuje zivot i provjerljive cinjenice. Zbog toga najavljenim referendumom dominiraju dva oprecna gledista, gdje se uz veliku medijsku buku, bez mjere i ukusa promovise glediste zvanicne politike.

Prvo glediste: Crna Gora ce u drugoj polovini iduce godine biti nezavisna, medjunarodno priznata drzava, a njena zastava vijorice se na Ist Riveru. Imacemo najbolju, najsigurniju i najjasniju buducnost, ako sami njome upravljamo," (Filip Vujanovic, Kotor, 20. novembra 2005). 

Drugo glediste: Crnu Goru je spopala opsta nezaposlenost i bijeda, enormno bogacenje tajkuna, praceno ubistvima i nasiljem, mafijom, kriminalom i seksi-trafikingom; postoji (ne)zavisno sudstvo, podanicki mediji, etnicke tenzije, ogradjivanje etno-prostora, segregacijski multikulturalizam, koji ne tendira integraciji, nego daljoj separaciji po etno-kodu.

    Optimisticka prica, emitovana s krova zvanicne politike, i praksa, ostro se razlikuju.  One se posebno zaostravaju na  unutrasnjim crnogorsko-crnogorskim raspravama, sto se reflektuje na buduce odnose sa Srbijom. Izgleda da u sinhronizovanoj akciji slabljenja pregovaracke pozicije Srbije oko Kosmeta, zvanicna Crna Gora postaje dzoker. Srpska pregovaracka pozicija slabi i zvanicnim pozivom predsjednika republike Filipa Vujanovica upucenom Janezu Drnovseku da posjeti Crnu Goru, 28. novembra. Drnovseku je otkazao posjetu predsjednik SCG Svetozar Marovic, (datiranu za 2. novembar) zbog izrecenog stava,  pri posjeti manastiru Gracanica, da Kosovu treba dati uslovnu nezavisnost. Na burno reagovanje integrista Crne Gore, iznudjen je odgovor Filipa Vujanovica prilikom svecanosti dana opstine Pljevlja, (20. novembra): "Smatram da se viđenje slovenačkog predsjednika o kosovskom pitanju treba posmatrati sa pažnjom, i bez nervoze tretirati, jer to je stav predsjednika jedne od država bivše Jugoslavije, koja je jedino ušla u EU. Stav Crne Gore je da se mora ispoštovati kao očekivana odluka Savjeta bezbjednosti o nužnosti intenzivnih razgovora o Kosovu i da je pozitivno što je iskusni političar Marti Ahtisari dobio misiju da u ime UN pomogne i ohrabri te razgovore i dovede do njihovog finala." 

Da li promjena identiteta, propisana od krova države, vodi iščeznuću i države i naroda?

    Ovakav odgovor Vujanovica je ocekivan, jer je morao da potvrdi stav zvanicne politike i ujedno da udovolji biracima.    Njega nije izabrala vecina, nego manjina. Necemo da tolkujemo o etno-strukturi podrske, jer u demokratskim preobrazajima zemalja u tranziciji racuna se na proces izgradnje gradjanske svijesti, gdje bi trebalo da se "birac" identifikuje sa zemljom kao otazdbinom, ali valja reci da je predsjednik imao malu podrsku.   Podrzalo ga je jedva trecina upisanih biraca.   Od 428.000 po spisku, dalo mu je glas svega 139.000 biraca. Ekspresno izmijenjen je zakon o izboru predsjednika, gdje ne mora da ga bira vecina, nego vecina od izaslih. Nakon toga vodjena je brizna evidencija ko ce glasati, kako bi se namakao sto veci broj glasaca. Ipak, i pored rizika neizlaska, izbore je bojkotovala vecina,    52%. Od tih izbora Crna Gora se vise ne dijeli na integriste i separatiste, nego na one koji su na Spisku, i druge, koji nijesu na Spisku.  

  Vujanovicev citirani iskaz, koji ugadja uhu onih sa spiska, reklo bi se, protivreci istini. Vidljive su dvije   nekorektnosti, koje je zagladio maglovitom frazom. Nesto izmedju - ni voda ni vino.   Recimo, precutao je cinjenicu da se izvrsna vlast Slovenije nije solidarisala sa Drnovsekovim "privatnim misljenjem," cak ga je osudila, i drugo, predsjednik    Vujanovic se poziva na UN u liku autoriteta Ahtisarija, precutkujuci sustinu, nuznost postovanja rezolucije UN broj 1244. prema kojoj je Kosmet neotudjivi dio SCG, odnosno Srbije. Tesko bi mogli vjerovati da je Vujanovicu, kao vrsnom pravniku izmakla sustina Rezolucije: Sustinska autonomija Kosmeta, suverenitet SCG na citavoj teritoriji, ukljucujuci Kosovo kao deo Srbije, povratak kontingenta bezbjedonosnih snaga Srbije i Crne Gore, povratak izbjeglica.   Da je to izustio Vujanovic, uz pojasnjenje stava - Uzmi ili ostavi, bio bi veliki u ocima vecinske Crne Gore. Jos da je dodao - ko ne prihvata Rezoluciju, nego hoce da zivi u svojoj albanskoj drzavi - imaju   je, zove se Albanija. I jos da je, kojim slucajem, dodao o nuznosti iseljavanja svih onih koji su ilegalno useljeni iz Albanije na Kosovo i Metohiju. To bi bilo u skladu sa nasim i medjunarodnim pravom. To nijesmo culi, jer Vujanovic ne zeli da reskira manjinu.  

Reskir kao zagonetka

    U Crnoj Gori rijec reskir je dosta zagonetna. Izgleda da se Crnogorci nanovo ponasaju poput klatna - kada se guraju od Srbije, oni joj se vise priblize.   Logika klatna je potvrdjena aprilskim izborima 2001. koju su zvanicnici euforicno imenovali "Referendum prije referenduma." Tada je PR daleko bolje funkcionisao nego danas. Secesionisti su izvojevali "Pirovu pobjedu," ravnu porazu. Nadmasili su integriste za jedan procenat i to uz zdusnu podrsku vlasti i medija. Radi se o odgovoru na poturenu tvrdnju o prijetnji "celjusti velikosrpskog hegemonizma." A kada je krenula zvanicna akcija o izmjeni identiteta Crnogoraca, novo priblizavanje je uslijedilo. Odgovor je stigao popisom stanovnistva 2003. godine. Pojavio se manjak Crnogoraca, a visak Srba. Odnos je 272.000 Crnogoraca, a umjesto ocekivanih 40.000, pojavilo se 201.000 Srba. Procentualno: 40%:30%. Odnos bi pao na nekih 35%:30%, da nije uracunato oko 15.000 Roma, sto su se deklarisali kao Crnogorci.  

    Vratimo se Kosovu i Metohiji, sto ne interesuje crnogorske zvanicnike, mada je moralno problematican takav stav. Igrajuci na kosovsku kartu i politiku Slobodana Milosevica osvojili su vlast 1989. godine. Sada se odricu i Kosova i Milosevica.    Usli smo u sestu godišnjicu međunarodnog prisutva na Kosovu i Metohiji, kako vojnog tako i civilnog, a ciljevi postavljeni Rezolucijom 1244 SB UN su sve dalji, a zna se i zbog cega i koga.   Takodje se zna zbog cega i koga crnogorska vlast je napravila salto morale. Greska. Moguce da ce se naplatiti s kamatama. Takodje sudbina Crnogoraca sa   Kosmeta ne dotice savjest danasnjih crnogorskih "profesionalnih mundijalista" i "osvjedocenih humanista i reformista." I sam poziv Drnovseka da posjeti Crnu Goru, kada ce ga, prema najavi, primiti predsjednik republike, predsjednik vlade i predsjednik parlamenta, vjerujem ne slabi toliko pregovaracku poziciju Srbije,   koliko ce dugorocno slabiti poziciju pozivara sa mogucim nepredvidljivim posljedicama po Crnu Goru. Nesporno, Crna Gora je bila znacajan faktor u rusenju Milosevica, ali njegovim padom, nikako zvanicni Montenegro da shvati, da vise nijesu "pupak Balkana." Po obavljenom poslu Crna Gora je pala u zaborav. Pozivanje na minuli rad kod najmocnije sile svijeta u politici je uzaludan posao. Istina, SAD je sklonija   povoljnom rjesavanju albanskog pitanja, zbog toga Montenegrini uporno igraju na americku kartu, prkoseci EU. Dok EU pokusava zadrzati srpsko-crnogorsku balkansku vertikalu, kako bi preduprijedila nestabilnost u tom dijelu Evrope, zvanicna dukljanska politika radi u korist svoje dugorocne stete.

    Upravo zbog toga licno pitanje je postavljeno kao drzavno. Nikada ne potenciraju sto Crna Gora dobija nakon izdvajanja iz zajednicke drzave. Ne kao drzava, nego sto dobijaju njihovi gradjani. Medjutim, oni dobijaju ogradjen drzavni prostor, "nezavisnost" od Srbije. Da li ce tim cinom dobiti za nju dvije velesile kao susjede, Albaniju i Hrvatsku, od cije ce politicke volje biti zavisni?   Necemo tvrditi da su to dvije Ale kojima je uvijek malo. Na to pitanje ce odgovoriti bliska buducnost. Ali valja podsjetiti da je Hrvatska vec sada u granicnim sporovima sa svim susjedima novoformiranih drzava, sto bi se moglo reci i za Albaniju. Albanci su drzavoboracka nacija, bez premca u Evropi, espanzivna posebno, na cijem putu prema jugu Srbije, zapadu Makedonije i istoku Crne Gore imaju homogen etno-prostor.

Teroristički inkubator

        Dakle, simpatije SAD su na strani Albanaca, ali takodje vode racuna o javnom obecanju da je EU njihov saveznik, a ne suprotstavljena velesila. Pitanje Balkana je za sada prevashodno pitanje EU.   Upravo EU to nezavisno Kosovo i Metohiju   dozivljava kao buduci teroristicki inkubator, kao sto je sada pogodno podrucje za transfer droge i bijelog roblja. Zbog toga je tesko objasniti politickim i drzavnim rezonima da Crna Gora vodi hladni rat sa Srbijom, koja je, to niko ne spori ko gleda,   potvrdila vjekovno prijateljstvo.  

    Nikada u istoriji Srbiji nije bilo teze, a najtezi uteg joj pravi zvanicna Crna Gora. Vec trecu godinu uporno narucuju goste iz Slovenije, Hrvatske, Makedonije, Kosmeta, Albanije, Auistrije, (cak i iz Srbije), da bi iz Crne Gore odvalili stap po ledjima Srbiji. Glavni motiv pozivara je da bi verbalno podrzali NDCG i odapeli strijelu ka Srbiji.   Cisto montenegrinsko infantilno nestrpljenje, proglasenje nezavisnosti pa kud puklo da puklo je neobicna promocija politike "grlom u jagode." Zapostavlja se namjerno jedna od bitnih cinjenica: Sve balkanske diobe, pratile su i brojne seobe. Vrijeme je potvrdilo tu antilogiku: pokret prema nacionalno homogenim sredinama, a ne pokret prema radu, kao izvoru za stvaranje novih vrijednosti. U nas rad ne obezbjedjuje licnu sigurnost, nego nacionalno homogena sredina.   Radi podsjecanja i prije raspada Jugoslavije, jacanjem republickih etatizama, imali smo zabrinjavajuce etno-seobe. Tako u dugom nizu godina Bosnu i Hercegovinu napustilo je 130.000 Hrvata, 250.000 Srba, Kosmet preko 300.000 Srba, (izuzimajuci NATO intervenciju), Sandzak 80.000 Muslimana, Hrvatsku oko 240.000 Srba, (i jos toliko za vrijeme za "Bljeska" i "Oluje"). Ogroman broj Crnogoraca isao je ka Srbiji, dozivljavajuci je kao svoju Crnu Goru pa danas u vrijeme referendumskog zagrijavanja ne zna se tacno je li vise otislo ili ostalo.  

     Imamo potpuno razumijevanje sto crnogorski zvanicnici ne otvaraju ni pitanje: Ko seli iz Crne Gore, a ko je naseljava? Imaju i spreman odgovor. Evropske integracije brisu granice, regionalna sigurnost je obezbijedjena. To prigodno EPP zvuci, ali objektivna realnost Balkana to demantuje.  

        Useljenicki stampedo je poceo kupovinom srpskih kuca na primorju. Zaliha iznosi oko 50.000.    Kupci su poznati. Na taj nacin znacajno se vec mijenja etno-karta juznog crnogorskog primorja, ukljucujuci i Bar. Pored toga, niko ne zna, samo se moze pretpostaviti, koliko ce "usisati" Crnogoraca, oni koji su vec poodavno svoja stalna stanista nasli u Srbiji, koje krste kao "terazijski Crnogorci." Cak i nezanemarljiv broj tvrdih separatista salju djecu na skolovanje u Beograd. Da se ne vrate.   Tajkuni, koji su ogazdili na tranziciji kupuju nekretnine u Srbiji, koju su proglasili za "naslednog neprijatelja Crne Gore." I sa prvom prijetnjom "uspjesnim referendumom," nacionalna geografija Crne Gore se nezaustavljivo mijenja. Najavljenim migracionim kretanjima Srbija ce biti na dobitku, a Crna Gora na velikom gubitku.   Ostaje, dakle, nezaobilazan rizik. Eventualno osamostaljena Crna Gora, koju vec cine nacionalne manjine, (Crnogorci su prema posljednjem popisu daleko od vecine), gubice crnogorsko-srpsku drzavotvornu supstancu.   Posmatrajuci sadasnju strukturu stanovnistva i pratece pojave koje sleduju nakon dioba, za relativno kratko vrijeme, u Crnoj Gori bi se mogla formirati vlada, gdje ce Crnogorci biti u opoziciji. Namece se pitanje - kada bi takva vlada mogla biti ustolicena u Crnoj Gori? Volio bih da grijesim, ali vjerujem da nece puno premasiti tajming vodjenja referendumske kampanje.